সাগৰৰ পাৰ, নদীৰ পাৰ আৰু কৰ’না সংক্ৰমণ

নিয়মীয়া বাৰ্তা, ৩০-৫-২১

বিশেষ সময় আৰু পৰিস্থিতিত জনপ্রবাদ একোটাই বিৰাট আৰু সার্বজনীন ৰূপ ল’ব পাৰে৷ ই এক শৃংখল প্রক্রিয়া৷ বাহ্যিক বিশেষকৈ বীজাণুৰ পৰা আহিব পৰা সম্ভাব্য ভয়ৰ প্রতি আমি কেনেদৰে প্রতিক্রিয়া বা আচৰণ কৰোঁ, সেয়া বিৱর্তন প্রক্রিয়াৰ দ্বাৰা নিৰূপিত হয়৷ এনে ভয়ৰ পৰিপ্রেক্ষিতত আমাৰ জ্ঞান আৰু বোধ আহৰণত    পৰা প্রভাৱ বিৱর্তন–বিজ্ঞানৰ সহায়ত ব্যাখ্যা কৰিব পৰা যায়৷ আমি যি সার্বজনীন আতংকগ্রস্ততা দেখিছোঁ, সেয়া ব্যাখ্যাৰ অতীত নহয় নতুবা নতুন পৰিঘটনাও নহয়৷ পার্থক্য ইমানেই যে পূর্বে এনেধৰণৰ পৰিঘটনাত সার্বজনীনতা একোখন সমাজ বা গোটৰ পৰিধিত আছিল৷ এইবেলি আক্ষৰিক অর্থতেই সার্বজনীন বৰং বিশ্বজনীন ৰূপ লৈছে৷ ইয়াৰ কাৰণ ছ’চিয়েল মিডিয়া আৰু ২x৭ দৃশ্য–শ্রাব্য সংবাদ মাধ্যম৷ জনপ্রবাদৰ মূল আতংকজনিত বৈশিষ্ট্যটো সর্বত্র অটুট থাকিলেও ইয়াৰ মাত্রা বা স্বৰূপ সমাজভেদে কিছু বেলেগ৷ অনিশ্চিয়তা মোকাবিলা কৰিবলৈ মানুহ অপাৰগ৷ বিশেষকৈ তথাকথিত বিজ্ঞানমনস্ক মানুহ৷ অনিশ্চয়তা বিজ্ঞানৰ মৌলিক চৰিত্র, এই সত্য বিজ্ঞান মনস্কসকলৰ বাবে স্ববিৰোধিতা৷ তথাকথিত বিজ্ঞানমনস্ক ‘সচেতন’ নাগৰিক আৰু বিশেষজ্ঞসকলৰ হয়ভৰে জনপ্রবাদক ন্যায্যতা দিছে, এটা বিশেষ গতিবেগ দিছে৷ ‘অসচেতন’ আৰু ‘অবিজ্ঞানমনস্ক’ হোজা ৰাইজক আতংকই কমকৈ চুইছে৷ ‘সচেতন বিজ্ঞানমনস্ক’সকলৰ চকুত হোজা ৰাইজে ক’ৰোনা প্রট’কল ভাঙে বুলি সমালোচিত হৈছে৷

‘লক-ডাউন’ - ক’ৰোনা নিয়ন্ত্ৰণত কাৰ্যকৰী?

নিয়মীয়া বাৰ্তা, ১০-৪-২১

সম্প্রতি ভাৰতত ক’ৰোনা পৰীক্ষাত পজিটিভ হোৱা লোকৰ সংখ্যা বাঢ়িবলৈ ধৰিছে৷ যোৱা বছৰটোত যদি এটা কথা নিঃসন্দেহে প্রমাণ হৈছে, সেইটো হৈছে এই শ্বাসজনিত ভাইৰাছটোৰ ঋতুগত ৰূপটো৷ মই এই সম্ভাৱনাৰ কথা পূর্বে ব্যক্ত কৰিছিলোঁ৷ মূলতঃ অপতথ্যই সৃষ্টি কৰিব পৰা অহৈতুক ভয়–ভীত প্রশমন কৰাৰ বাবে যোৱা বছৰৰ আগভাগত একাধিক নিবন্ধ লিখিছিলোঁ৷ ফেচবুকতো পোষ্ট দিছিলোঁ৷ কিন্তু ক’ৰোনা সম্পর্কে বিশ্বজুৰি ভীতি প্রৱণতাৰ এক প্রবল গাঁথা তৈয়াৰ হৈ উঠিল৷ কেনেকৈ এক সামূহিক গাঁথা তৈয়াৰ হৈ উঠে, এটা সার্বজনীন মানসিকতা গঢ় লৈ উঠে, সেয়া বিস্ময়কৰ আৰু চিন্তনীয়৷ সেই সম্পর্কে মই জল্পনা–কল্পনা কৰিব খোজা নাই৷ বৰং বাস্তৱ অভিজ্ঞতা আৰু বিজ্ঞান পত্রিকাত প্রকাশিত সমলৰ ভিত্তিত ভাৰতৰ ক’ৰোনা পৰিস্থিতিত সহায়ক হ’ব পৰা দুটামান পর্যবেক্ষণ আলোচনা কৰিব বিচাৰিছোঁ৷

যোৱা পাঁচোটা বছৰ আৰু সমাগত নিৰ্বাচন

নিয়মীয়া বাৰ্তা, ১৫-৩-২১

পাঁচোটা বছৰ পাৰ হৈ গ'ল । আকৌ নিৰ্বাচন সমাগত ৷ নিৰ্বাচনী প্ৰচাৰৰ ধৰণ-কৰণ দেশ অনুযায়ী সুকীয়া ৷ আমাৰ দেশত উছব মুখৰ ৷ গনতন্ত্ৰৰ উছব নে ক্ষমতা দখলৰ, সেয়া নিজা নিজা দৃষ্টিভংগীৰ কথা ৷ দৰাচলতে কোনো ধাৰণাত্মক সিদ্ধান্ত বগা বা কলা ৰঙৰ দৰে স্পষ্ট নহয় ৷ মাজত এক বিশাল ধূসৰিত অনিশ্চয়তাৰ বলয় থাকে ৷ স্থান, কাল, পাত্ৰ ভেদ থাকে ৷ সমাজ-ৰাজনীতিৰ জটিল বিষয় একোটাত দিয়া সিদ্ধান্তৰ মাজত অনিশ্চয়তা ভৰা ধূসৰ বলয়টো বৰ ঘন ৷ আনকি বিজ্ঞানতো অনিশ্চয়তা আৰু ধূসৰতা বিৰাজমান ৷ কভিড-১৯ৰ লেৱৰটৰিৰ ফলাফল 'পজিটিভ' আৰু 'নিগেটিভ' এইধৰণে সৰলীকৃত কৰি উলিয়াই দিয়া হয় ৷ অথচ 'পজিটিভ' দৰাচলতে 'নিগেটিভ' হ’ব পাৰে বা তাৰ ওলোটাটো ৷ যোৱা মাহকেইটা মই কভিড-১৯ৰ ফলাফলৰ দ্বন্ধ ভাঙি ৰোগীৰ কল্যাণৰ কাৰণে বিশেষজ্ঞ অভিমত দি আহিছোঁ ৷ পুনৰীক্ষা বা ৰোগীৰ পৰিস্থিতি বিৱেচনা কৰি “নিগেটিভ”ক “নিগেটিভ” বুলি প্ৰতীয়মান কৰিছোঁ ৷ তাৰ ওলোটাও কৰিছোঁ ৷ এনেক্ষেত্ৰত ৰাজনৈতিক কমেণ্টেটৰ এজনৰ সিদ্ধান্ত ইমান নিশ্চিত কেনেকৈ হ’ব পাৰে?